Himalaya

Terwijl de mussen van het dak vallen en de ijsverkoper op de hoek een topdag heeft, zoek ik verkoeling in het Franse bordspel Himalaya. Ik kruip in de huid en de bontjas van een stamhoofd, en trek mijn kudde yaks over besneeuwde bergkammen van dorp naar dorp, om al handelend mijn macht uit te breiden. Bij het afleveren van grondstoffen in een dorp verwerf ik nieuwe macht door tempels te bouwen, mensen uit mijn volk in de omgeving te laten wonen, of door ruilhandel mijn kudde uit te breiden. Onderweg trotseer ik sneeuwstormen, Yeti's en probeer ik de concurrerende stamhoofden zoveel mogelijk te dwarsbomen, en dit alles met als uiteindelijke doel: op zowel economisch, politiek en religieus vlak de machtigste karavaanleider van de Himalaya te worden.

Het spel
Himalaya is een bordspel voor 3 of 4 spelers, waarbij je door middel van handel drijven zoveel mogelijk macht moet zien te krijgen. Het bord omvat 20 dorpen van verschillende niveaus (huis, tempel of klooster), die door middel van wegen met elkaar verbonden zijn. Er zijn altijd 5 dorpen die een overschot aan bepaalde grondstoffen hebben, en in 5 andere dorpen heeft men juist weer bepaalde grondstoffen nodig. Elke speler heeft 1 karavaan-pion op het bord staan en trekt hiermee van dorp naar dorp, om daar grondstoffen op te halen of af te leveren. Bij het afleveren van goederen in een dorp kun je je macht uitbreiden door het plaatsen van een 'stupa' in het dorp (dit vergroot je religieuze macht), het sturen van een 'delegatie' naar het nabijgelegen gebied (dit levert politieke punten op) of het vergroten van je veestapel (dit voert je economische score op). Elk dorp kan maar 1 stupa bevatten, en dorpen van een hoger niveau leveren meer punten op dan kleinere nederzettingen, dus je moet je reis door de Himalaya goed plannen om zo hoog mogelijk te scoren.

Verplaatsingen en transacties
Het verplaatsen van de karavaan over het bord gaat op een vrij onconventionele manier: er zijn 12 beurten, en per beurt mag elke speler zijn karavaan 6 acties laten uitvoeren, waarvoor je steeds uit de volgende mogelijkheden kunt kiezen:
-via het zandpad naar een ander dorp gaan
-via de stenen weg naar een ander dorp gaan
-via de ijspiste naar een ander dorp gaan
-transactie: in het huidige dorp grondstoffen halen of brengen
-niets doen (een ronde overslaan)
Aan het begin van de beurt bedenkt iedereen 'in het geheim'(achter je kartonnen scherm waar je ook je grondstoffenvoorraad bewaart) zijn actieplan, door de 6 actie-kaartjes met de gekozen kant naar voren te leggen. Als iedereen zijn actieplan klaar heeft, worden de actiekaartjes openbaar gemaakt en worden de acties uitgevoerd: 1 actie per speler, en dat 6 keer rond tot alle acties uitgevoerd zijn. Omdat aan elk dorp maximaal 1 zandpad, 1 stenen weg en 1 ijspiste grenst, ligt je route door de actiekaartjes helemaal vast, maar je weet van tevoren natuurlijk niet wat je tegenstanders gaan doen. Daarom kan het voorkomen dat een andere speler je voor is en een grondstof brengt in een dorp waar jij ook je zinnen op had gezet.
Aan de andere kant is het soms juist voordelig om later dan je tegenstander grondstoffen te halen in een dorp, omdat je bij zo'n transactie altijd alleen de grondstof met de laagste waarde mag nemen. Dus als in een dorp bijvoorbeeld 1 zout en 1 jade ligt, en je tegenstander komt als eerste op dat dorp, kan hij alleen het zout nemen, terwijl jij daarna de jade kunt pakken.

Inventaris en puntentelling
Aan het einde van de 4e, 8e en 12e beurt wordt de inventaris geteld: je bepaalt per grondstof (zout, gerst, thee, jade en goud) welke speler er het meeste van heeft: die speler krijgt 3 extra yaks (bij 'gelijkspel' krijgt niemand iets). Het kan dus soms lonen om je grondstoffen nog even te bewaren totdat de telling geweest.
Ten slotte wordt na de 12e beurt de totale stand opgemaakt, die uit 3 deelscores bestaat:
-religieuze macht: punten per geplaatste stupa's (hoe hoger het niveau van het dorp, hoe meer punten)
-politieke macht: 1 punt voor elk gebied tussen de dorpen waar je meer delegaties hebt staan dan alle andere spelers
-economische macht: 1 punt per yak (die je door ruilhandel in een dorp of bij het tellen van de inventaris hebt gekregen)
Deze deelscores worden niet zomaar bij elkaar opgeteld: je wint het spel door in 2 van de 3 deelgebieden het hoogst te scoren. Als iedereen in 1 deelgebied wint, gaat de overwinning naar de speler met de meeste economische macht. Dit is het schema in geval van 3 spelers; bij 4 spelers gaat het bepalen van de winnaar net iets anders.

Geavanceerde regels
Voor de 'ervaren speler' zijn er nog 3 extra pionnen die je aan het begin van een beurt op het bord kunt plaatsen:
- met de 'voetafdruk van de Yeti'kun je een stuk weg voor de rest van de beurt blokkeren
- met de 'sneeuwstorm' wordt een weg moeilijker begaanbaar: het duurt 2 zetten om de weg door te komen
- marktdag: als deze in een dorp ligt waar grondstoffen zijn, mag je bij een transactie zelf kiezen welke grondstof je neemt.
Deze extra pionnen gelden voor alle spelers, wat ik persoonlijk wel jammer vind; het zou ook leuk zijn om een weg voor je tegenstanders te kunnen blokkeren terwijl je er zelf wel overheen kunt, of een marktdag te houden die alleen voor jezelf geldt.

Conclusie
Himalaya is best een grappig spel, vooral door de bijzondere manier van het vooraf plannen van je acties. Je weet nooit wat je tegenspelers gaan doen, terwijl je wel ver vooruit moet denken, en dat leidt tot onverwachte wendingen. Toch zijn er wel een paar puntjes waarop Himalaya wat mij betreft beter had gekund: de puntentelling is vrij omslachtig en de 'geavanceerde' regels voegen niet zo heel veel toe aan het spel. Tot slot: de kartonnen schermpjes (waarmee je je acties en inventaris verborgen houdt voor je tegenstanders) moet je zelf vouwen, maar ze wilden bij mij maar niet overeind blijven staan. Met wat plakband blijft het uiteindelijk allemaal wel zitten, maar met een simpele inkeping in het karton had de fabrikant dit toch wat netter op kunnen lossen. Neemt allemaal niet weg dat Himalaya zelfs op een warme zomerdag best de moeite waard is.